پست وبلاگ

کلید جریان نشتی یک وسیله الکتریکی است که به اختصار کلید نشتی (RCD-RCB-RCCB) گفته می شود. این ابزار در سیستم های الکتریکی خانگی (مثل تلویزیون، رایانه شخص و غیره) یا سیستم  های الکتریکی صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.  در واقع زمانی که اختلاف در جریان فاز و نول تشخیص داده شود، کلید نشتی مدار را قطع می کند و از حوادثی مثل آتش سوزی و برق گرفتگی پیشگیری می کند.

به گزارش ایسنا، شرکت بین المللی EKF روسیه در ایران اعلام کرده است که جریان نشتی در یکی از تجهیزات الکتریکی ممکن است به دلیل اتصال نادرست بدنه آن باشد. در این حالت، جریان الکتریکی به جای بازگشت از سیم نول، از طریق زمین یا بدن فردی که با زمین در تماس است، به مدار برق وارد می شود و با عبور از دست فرد، می تواند خطرناک باشد. برای پیشگیری از این مشکل، کلید های نشتی جریان ساخته شده اند که قبل از هرگونه آسیب به فرد، مدار را قطع می کنند.

توجه: کلید جریان نشتی، همان کلید محافظ جان نیست .

اجزای کلید جریان نشت

کلید نشتی، به عنوان یک قطعه الکترونیکی، از دو اجزای اساسی تشکیل شده است که عبارتند از: هسته (core) و رله سنجش جریان (current sensing relay).

هسته

هسته مغناطیسی کلید نشتی، به عنوان یک قطعه الکترونیکی، عملکردی مشابه با ترانسفورماتور انجام می دهد. هسته اولیه آن، تمام جریان  های مدار را که تحت نظر قرار دارند را به صورت همزمان با کنترل اندازه گیری می کند. هسته ثانویه نیز، انرژی مورد نیاز برای رله جریان تأمین می  کند. در صورت بروز جریان نشتی یا خطا در مدار، حاصل جمع برداری جریان  ها صفر نخواهد بود و می  تواند عامل جریان نشتی باشد. در صورتی که مقدار نشتی بیشتر از آستانه  ای باشد که پیشتر تعیین شده است (IΔn)، رله سنجش جریان باعث باز شدن اتصال اصلی داخل دستگاه (کلید یا قطع  کننده مدار) خواهد شد.

رله سنجش جریان

رله سنجش جریان، به عنوان یک قطعه الکترومغناطیسی، دارای یک سیم پیچ مغناطیسی است. تا زمانی که هیچ جریان خطایی وجود نداشته باشد یک میله فلزی را در حالت بسته و ثابت (بدون حرکت) نگه  می  دارد. این میله فلزی بر روی یک محور ثابت نصب شده است و با دریافت انرژی از سیم پیچ رله، جهت حرکت خود را به دست می  آورد.

مزایای کلید جریان نشتی

مزیت اصلی کلیدهای نشتی جریان، توانایی آن ها در تشخیص و قطع منبع تغذیه بلافاصله در هنگام بروز خطا است. این کلید از تبدیل شدن عیب به یک مشکل مهم تر، مانند آتش سوزی یا برق گرفتگی جلوگیری می کند.

کلیدهای مذکور همچنین به راحتی نصب می  شوند و به حداقل تعمیر و نگهداری نیاز دارند. همین ویژگی  ها آنها را به یک وسیله ایمنی مقرون به صرفه در سیستم های الکتریکی تبدیل می  کند.

علاوه بر این، آنها در انواع مختلف، اندازه  ها و با جریان اسمی متفاوتی، موجود هستند که آن ها را برای کاربردهای مختلف مناسب می  کند.

اهمیت کلید های نشتی جریان در تضمین ایمنی الکتریکی را نمی  توان نادیده گرفت. در واقع این کلیدها به عنوان بخشی از مقررات ایمنی الکتریکی هستند.

معایب کلید نشتی جریان

یکی از چالش  های اصلی کلیدهای نشتی فعلی، امکان خاموش شدن کاذب است. جایی که دستگاه حتی در صورت عدم وجود ایراد خاموش می  شود. این می تواند دلایل زیادی داشته باشد. از جمله: نوسانات گذرا ولتاژ، تداخل الکترومغناطیسی یا نقص دستگاه. خاموش شدن نادرست و بی موقع که می تواند باعث ایجاد خسارت  های جبران  ناپذیر شود.

برای جلوگیری از خطرات ناشی از اتصال کوتاه و اضافه بار در مدار، کلیدهای نشتی، هیچ حفاظتی انجام نمی دهند. به همین دلیل، در صورت استفاده از این کلیدها در تابلوهای برق، باید از کلیدهای مینیاتوری نیز استفاده شود.

باید توجه داشت که استفاده از کلید نشتی به معنی امنیت کامل در برابر برق گرفتگی نیست. چون این سیستم فقط یک سیستم حفاظت ثانویه و تکمیلی محسوب می شود. برای جلوگیری از خطا در عملکرد سیستم، پس از نصب چند RCD در تابلو، باید به این نکته توجه شود که شینه نول هر کدام جدا باشد. به این ترتیب، گردش در نول نمی تواند به عنوان عاملی مخرب در عملکرد سیستم وارد شود و RCD قادر به تشخیص نشتی های جریانِ رخ داده در مدارِ بعد از خود خواهد بود، نه در مدارِ قبل از کلید.

انواع تیپ کلید محافظ نشتی جریان

کلید محافظ نشتی در دو پل (برای مدارهای تکفاز) و چهار پل (برای مدارهای سه فاز) در دسترس است و از سه نوع تیپ دارد.

۱. تیپ AC

کلیدهای محافظ جریان تیپ AC قابلیت تشخیص جریان های نشتی با شکل موج AC را دارند. این کلیدها در دو نوع ۲ پل و ۴ پل عرضه می  شوند و قادر به شناسایی جریان های نامی ۱۶ تا ۱۲۵ آمپر و جریان  های نشتی با مقادیر ۰.۵A، ۰.۳A، ۰.۱A، ۰.۰۳A و ۰.۰۱A و با ولتاژ کاری ۲۰۰ تا ۴۰۰ ولت هستند.

۲. تیپ A

کلیدهای محافظ نشتی تیپ A قابلیت شناسایی جریان های نشتی با شکل موج AC و DC پالسی را دارند. این کلیدها در دو نوع ۲ پل و ۴ پل عرضه می شوند و قادر به شناسایی جریان  های نامی ۱۶ تا ۸۰ آمپر و جریان  های نشتی با مقادیر ۰.۵A، ۰.۳A، ۰.۱A، ۰.۰۳A و ۰.۰۱A و با ولتاژ کاری ۲۰۰ تا ۴۰۰ ولت هستند. این گروه کلیدها به عنوان محافظ جان نیز عرضه می  شوند.

۳. تیپ B

کلید های محافظ نشتی تیپ B قابلیت تشخیص جریان  های نشتی در شکل موج AC و DC پالسی تا فرکانس ۱ مگاهرتز و DC صاف را دارند. این کلیدها در دو نوع ۲ پل و ۴ پل عرضه می  شوند و قادر به شناسایی جریان  های نامی ۱۶ تا ۱۲۵ آمپر و جریان های نشتی با مقادیر ۰.۰۳A تا ۰.۳A و با ولتاژ کاری ۲۳۰ تا ۴۰۰ ولت هستند.

تست سلامت کلید نشتی جریان

برای بررسی عملکرد کلید نشتی جریان و سیم ارت، تست سلامت، لازم است. در صنعت، انواع مختلفی از کلید نشتی جریان با کارایی های متفاوت استفاده می شود. به همین دلیل، برای جلوگیری از حوادث احتمالی، شناخت کامل از نحوه تست کردن نوع کلیدی که در دست دارید، ضروری است.